سهام چیست؟!

بسیاری از افرادی که چندان آشنایی با بورس و بازار سرمایه ندارند بعضا سوالات عجیبی از ما می‌پرسند. سوالاتی مثل “من هم می‌توانم بورس بخرم؟!”، “برای این که بورس بخرم به کجا باید مراجعه کنم؟!”، “اگر بورس سود کند من هم سود خواهم کرد؟!” و سوالاتی از این دست!!!
در مقالات قبلی گفتیم که بازار سرمایه یا همان بورس چیست و چگونه می‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد. همچنین گفتیم که این بازار بستری برای خرید و فروش سهام شرکت‌های مختلف از طریق کارگزاران است.

در مقاله انواع اوراق بهادار نیز دانستیم که اوراق بهادار به سه دسته کلی اوراق حقوق صاحبان سهام، اوراق مبتنی بر بدهی و ابزارهای مشتقه تقسیم می‌شوند. در این مقاله قصد داریم درباره یکی از مهم ترین انواع اوراق بهادار به نام “سهام” و مفهوم آن به زبان ساده صحبت کنیم.

چرا باید سهام بخریم؟!؟!

جالب است بدانید بیشترین حجم معاملات در بورس و اوراق بهادار، به معاملات “سهام” اختصاص دارد، تا آنجا که برخی، حتی بورس را بازار سهام نیز می‌نامند. (ابزارهای بسیار زیاد دیگری مثل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، پیمان‌های آتی و … هم در بورس معامله می‌شوند.)

بسیاری از سرمایه‌گذاران با علم به این که سهام در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره، ریسک بیشتری دارد، باز هم خرید و فروش آن را به سایر اوراق بهادار ترجیح می‌دهند. مهم‌ترین دلیل این اتفاق رابطه بین ریسک و بازده است، به این معنا که خریداران سهام با قبول ریسک بیشتر، انتظار دارند بازده و سود بیشتری در مقایسه با اوراق مشارکت و اوراق اجاره و … به دست آورند.

سهام چیست؟!

در یک تعریف ساده، “سهم” بیانگر میزان مالکیت فرد از یک دارایی است.

برای مثال کارخانه‌ای با سرمایه ۱۰ میلیارد تومان را درنظر بگیرید که متعلق به یک نفر باشد. پس می‌توان گفت که این فرد تنها مالک کارخانه بوده و سهام کل کارخانه متعلق به اوست.

حالا اگر پنج نفر به نسبت مساوی مالک این کارخانه باشند چه؟! در این صورت هر یک از آن‌ها ۲۰% از سهام آن کارخانه را در اختیار دارند. طبیعی است که هنگام تصمیم‌گیری برای اداره کارخانه و یا تقسیم کردن سود، هر کدام از این افراد ۲۰% (۱ از ۵) سهم خواهند داشت.

حالا فرض کنید مالکیت این کارخانه به جای ۵ نفر بین ۱۰۰۰ نفر به طور مساوی تقسیم شود، در این صورت میزان مالکیت هر فرد در این کارخانه به اندازه ۱۰ میلیون تومان خواهد بود. (۱۰ میلیارد تقسیم بر ۱۰۰۰ نفر)

در واقع در این دو مثال دیدیم که در شرکت‌های سهامی، هر فرد به میزان سهم خود در تصمیم‌گیری‌ها و سود و زیان شرکت نیز سهیم خواهد بود. پس همان طور که گفتیم سهم در تعریف بسیار ساده، به معنای میزان مالکیت فرد از یک دارایی مشخص است.

تعریف سهم در قانون تجارت

مطابق با قانون تجارت، سهم “ورقه بهادار یا هر نوع ورقه یا مستندی است که تضمین‌کننده حقوق مالی و منافع قابل نقل و انتقال برای مالک آن باشد.” بر اساس قانون می‌بایست نام شرکت، شماره ثبت آن، مبلغ سرمایه ثبت شده شرکت، نوع سهم، مبلغ اسمی هر سهم و تعداد آن بر روی ورقه سهم چاپ شود.

البته توجه کنید که در حال حاضر خرید و فروش سهام به صورت کاملا اینترنتی انجام شده، و معمولا سهامداران ورقه سهام خود را دریافت نمی‌کنند. اما اگر فردی تمایل به دریافت ورقه سهام خود داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به کارگزار خود و یا مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اقدام به دریافت ورقه سهم کند.

تصویر زیر نشان‌دهنده یک ورقه سهام شامل ۱۲۰ سهم از شرکت صنایع لاستیکی سهند با ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰۰ ریال و مجموعا ۱۲ هزار ریال است.

افرادی که به صورت آنلاین اقدام به خرید سهام می‌کنند در صورت تمایل می‌توانند با مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نسبت به دریافت ورقه سهام خود اقدام کنند.

شرکت سهامی عام و سهامی خاص

بعد از آشنایی با مفهوم سهم، نوبت به مفاهیمی همچون “شرکت سهامی” می‌رسد. شرکتی که سرمایه آن به تعدادی سهم تقسیم شده و هر کدام از صاحبان سهام به میزان سهمی که دارند، در فعالیت‌ها، تصمیمات و سود و زیان شرکت سهیم باشند، شرکت سهامی نام دارد.

 شرکتهای سهامی، خود به دو دسته تقسیم می شوند:

۲- شرکت سهامی عام :

شرکتی است که بخشی از سرمایه مورد نیاز آن از طریق عرضه سهام (عرضه اولیه) به عموم مردم تأمین می‌شود، شرکت سهامی عام نام دارد. در شرکت‌های سهامی عام، تعداد سهامداران حداقل ۵ نفر و حداقل سرمایه مورد نیاز برای تأسیس شرکت ۵ میلیون ریال است. بعضا ممکن است شرکت‌های سهامی خاص با پذیرش در بورس و طی مراحلی، تبدیل به شرکت‌های سهامی عام شده و سپس عرضه اولیه سهام آن‌ها در بورس انجام شود.

مزایای خرید سهام

تا این جای مقاله با مفهوم سهام و شرکت‌های سهامی آشنا شده‌اید. اما به نظر شما خرید و فروش سهام نسبت به سپرده‌گذاری در بانک و خرید اوراق با سود ثابت چه مزیت‌هایی دارد؟! چرا بسیاری از سرمایه‌گذاران (در دنیا) سرمایه‌گذاری در سهام را ترجیح می‌دهند؟! در ادامه با توضیح چند مورد، پاسخ این سوال را به اختصار خواهیم داد…

کسب سود بیشتر نسبت به سایر بازارها

همان‌طور که پیش از این نیز گفته شد، ویژگی مهمی که سهام را در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت (مثل اوراق مشارکت و اوراق اجاره) برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند، امکان کسب سود بیشتر در ازای پذیرش ریسک بالاتر است. در این صورت سرمایه‌گذار با یک سرمایه‌گذاری مناسب و انتخاب سهام خوب، می‌تواند بازدهی به مراتب بالاتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک کسب کند.

علاوه بر این، دارندگان سهامِ یک شرکت در کلیه منافع شرکت از جمله سود سالیانه و قیمت سهام شریک هستند و اگر برای مثال، شرکت در طول یک سال فعالیت خود، حتی صد در صد هم سود کند، این سود به سهامداران تعلق دارد. البته باید توجه داشت که تنها شرکت‌های سودده و دارای چشم‌انداز مناسب می‌توانند چنین وضعیتی را تجربه کنند.

مشارکت در اداره شرکت

دومین مزیت خرید سهام در مقایسه با اوراق بهادار با درآمد ثابت یا سپرده‌گذاری در بانک، امکان مشارکت سهام‌دار در نحوه اداره شرکت است. هنگام خرید اوراق مشارکت و یا سپرده‌گذاری در بانک، سرمایه‌گذار هیچ نقشی در نحوه اداره امور ندارد و مجبور است که سود ۱۵ تا ۲۰ درصدی را بپذیرد، اما سرمایه‌گذاری در سهام این گونه نیست.

سهامداران به نسبت سرمایه خود، دارای حق رأی هستند. آن‌ها می‌توانند با حضور در مجامع سالانه شرکتی که سهامش را در اختیار دارند، درباره تمامی امور شرکت مانند انتخاب اعضای هیأت مدیره، نحوه تقسیم سود و … اظهارنظر کرده و تأثیرگذار باشند. البته توجه کنید که هرچقدر تعداد سهام شما بیشتر باشد، تأثیرگذاری شما در امور شرکت نیز به همان نسبت بیشتر خواهد بود.

استفاده از نوسانات بازار

در موارد قبلی گفتیم که سرمایه‌گذاری در بانک و یا اوراق با سود ثابت شما را مجبور به پذیرش یک سود سالیانه ۱۵ تا ۲۰ درصدی می‌کند و تقریبا انعطافی در آن وجود ندارد. در مورد سهام اما یک سرمایه‌گذار می‌تواند با استفاده از نوسانات قیمت سهم به بازدهی بسیار بیشتری از بازدهی بازار برسد.

برای مثال فرض کنید که قیمت سهام یک شرکت در طول سال از ۱۰۰۰ تومان به ۱۵۰۰ برسد. (۵۰% رشد) توجه کنید که این افزایش قیمت به صورت پیوسته انجام نخواهد شد، بلکه ممکن است قیمت سهام مثلا بین ۱۱۰۰ تومان تا ۱۴۰۰ تومان بارها نوسان کند. قطعا کسی که دانش کافی را در اختیار دارد و با علم و تحلیل به سرمایه‌گذاری می‌پردازد، به راحتی می‌تواند از این نوسانات استفاده کرده و با چند بار معامله، بازدهی‌های بالای ۱۰۰% را نیز برای خود به ارمغان بیاورد.

دریافت سهام جایزه و اولویت برای خرید سهام جدید

یکی دیگر از مزیت‌های خرید سهم، امکان دریافت سهام جایزه و همچنین حق تقدم خرید سهام جدید از شرکت است. شرکت‌ها معمولا هر چند سال یک بار اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. این افزایش سرمایه می‌تواند با اهداف مختلفی مثل احداث یک خط تولید جدید، اصلاح ساختار مالی و … انجام شود. در این صورت تعداد سهام شرکت نیز افزایش یافته و منافع حاصل از آن متعلق به سهامداران شرکت خواهد بود.

پس سهامدارانی که هنگام انجام افزایش سرمایه، سهام شرکت را در اختیار داشته‌اند، بسته به نوع افزایش سرمایه (آورده نقدی و مطالبات، سود انباشته و یا تجدید ارزیابی) می‌توانند برای خرید سهام جدید نسبت به سایر فعالان بازار اولویت داشته و یا از سهام جایزه بهره‌مند شوند.

چکیده مطلب:

پس از خواندن این مقاله انتظار می‌رود شما به صورت ساده با مفهوم سهام، شرکت‌های سهامی و مزایای سرمایه‌گذاری در سهام آشنا شده باشید. از این پس انتخاب با شماست! می‌تواند با پیگیری بیشتر و آموزش بورس (البته اگر علاقه‌مند هستید!) وارد این حوزه شوید. حتی ممکن است از این راه درآمد کنونی خود را چند برابر کنید، همان‌طور که ثروتمندان خودساخته دیگر این کار را کردند! همه چیز به خود شما بستگی دارد …