تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی (فلزات اساسی – بخش دوم)

در مقاله تحلیل بنیادی گروه فولادسازی (فلزات اساسی – بخش اول) به بررسی بنیادی شرکت‌های فولادساز فعال در بورس پرداختیم. در ادامه سری مقالات تحلیل بنیادی و بخش دوم گروه فلزات اساسی قصد داریم به معرفی گروه فلزات غیرآهنی بپردازیم. در مقاله قبلی گفتیم که فولاد و محصولات فولادی در کشور ما بیشتر به محصولات آهنی و آهن‌آلات معروف‌اند. لذا منظور از فلزات غیرآهنی نیز فلزاتی به جز فولاد و آلیاژهای فولادی مانند مس، آلومینیوم، سرب، روی و… است. در این مقاله به معرفی و بررسی کامل شرکت‌های بورسی فعال در صنعت فلزات اساسی (به جز فولادسازها) و تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی می‌پردازیم…

تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی : مس

مس فلز نرمی است که دارای قدرت هدایت الکتریکی و گرمایی زیاد و قابلیت شکل‌پذیری بالا می‌باشد. پس از فولاد و آلومینیوم، فلز مس سومین فلز پر مصرف در جهان است. تاریخچه استخراج و مصرف مس در جهان به حدود ۱۰ هزار سال قبل برمی‌گردد. امروزه صنایع بسیار زیادی از فلز مس به عنوان ماده اصلی و اولیه خود استفاده می‌کنند. این فلز با ارزش تقریبا در بیشتر صنایع دنیا نظیر ساختمان، تولید برق، لوله‌کشی، پزشکی، تزئینات، ساخت آلیاژهایی نظیر برنز و برنج و … کاربرد دارد.

در سال ۲۰۱۸ کشورهای چین با حدود ۹/۲ میلیون تن، شیلی با حدود ۲/۵ میلیون تن و ژاپن با حدود ۱/۶ میلیون تن تولید مس پالایش شده، مجموعا بیش از نیمی از مس پالایش شده در جهان را تولید کرده‌اند. میزان کل تولید مس در دنیا حدود ۲۵ میلیون تن است که جمهوری اسلامی ایران با تولید حدود ۲۵۰ هزار تنی، سهم یک درصدی از تولید مس جهان را در اختیار دارد. جالب است بدانید که به لحاظ میزان تولید و ذخایر مس، جمهوری اسلامی ایران در بین ۲۰ کشور برتر دنیا قرار گرفته است.

بررسی تابلوی معاملات و تحلیل بنیادی صنعت مس

دو شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) و مس شهید باهنر (فباهنر) تنها شرکت‌های بورسی حوزه صنایع مس در ایران هستند. البته که شرکت ملی صنایع مس ایران در حال حاضر و در اوایل سال ۹۹ با ارزش بازاری در حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان در میان ۳ شرکت بزرگ بورسی کشور قرار گرفته است. شرکت مس شهید باهنر نیز از شرکت‌های با سابقه حاضر در بورس است که البته در مقایسه با فملی، سهم تنها ۳/۶% از شرکت‌های تولیدکننده مس در بورس را داراست. لازم به ذکر است که هر دویِ این شرکت‌ها در تابلوی اصلی بازار اول بورس حضور داشته و جزء معتبرترین شرکت‌های حاضر در بازار هستند.

در جدول زیر وضعیت تابلوی معاملات دو شرکت‌ فعال در حوزه صنعت مس حاضر در بورس را مشاهده می‌کنید. ستون‌های اول بیانگر نماد و نام شرکت، و سپس تعداد سهام، قیمت پایانی و ارزش بازار این شرکت‌ها می‌باشند. حرف B در جدول بیانگر میلیارد (بیلیون) است.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات نمادها در پایان روز معاملاتی چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹ می‌باشد. 

مواد اولیه و روش تولید

فلز مس نیز مانند بسیاری از عناصر فلزی دیگر از سنگ معدن استخراج می‌شود. عیار سنگ معدن مس در کشور ما در حال حاضر چیزی حدود ۰.۵ درصد است. این یعنی در هر ۱۰۰ کیلوگرم از سنگ معدن مس، ۰/۵ کیلوگرم مس وجود دارد! پس از استخراج سنگ معدن از معادن بزرگ، عیار سنگ معدن توسط روش‌های خاصی افزایش یافته و به صورت کنسانتره (خاکه) مس در می‌آید. کنسانتره پر عیار شده سپس برای ذوب و تولید مس با درجه خلوص بالا وارد کوره‌های بسیار بزرگی می‎گردد.

هر چند که استخراج مس در کشورهای مختلف بسته به نوع سنگ معدن با دو روش استخراج حلالی (هیدرو متالورژی) و استخراج ذوبی (پیرو متالورژی) صورت می‌گیرد، اما در کشور ما به دلیل توجیه اقتصادی بالاتر، عمدتا روش ذوبی مورد استفاده است.

اگر چه فلز مس به دست آمده از کوره از درصد خلوص بالایی برخوردار است، اما همچنان قابلیت استفاده در صنایع پیشرفته و پیچیده (مثل صنایع الکترونیکی) را ندارد. لذا مرحله بعدی تولید مس فرآیند تصفیه و پالایش الکتریکی (الکترولیز) است. محصول خروجی این روش “کاتد” نام دارم. کاتد مس معمولا با خلوص بالای ۹۹/۹ درصد به بازار عرضه می‌شود.

در تصویر زیر ورق مس خالص را مشاهده می‌کنید که به دلیل قابلیت شکل‌پذیری بالای مس به صورت رول شده به فروش می‌رسد.

معرفی انواع محصولات

همان‌طور که گفته شد عمده محصول تولیدی شرکت‌های تولیدکننده مس به صورت کاتد و با خلوص بالا از روش الکترولیز به دست می‌آید. اما بعضا کاتد تولید شده پس از طی فرآیندهای شکل‌دهی به صورت لوله، اسلب، مفتول، ورق و … نیز ممکن است به فروش برسد.

لازم به ذکر است که از ابتدای شروع فرآیند استخراج مس تا تولید محصولات نهایی، مقادیر قابل توجهی از محصولات جانبی با ارزش نیز تولید می‌شوند. این محصولات شامل کنسانتره (ماده اولیه) طلا و نقره، مواد اولیه تولید مولیبدن، اسید سولفوریک و … است که بخش قابل توجهی از محصولات جانبی کارخانجات تولید مس را تشکیل می‌دهند.

پس از آشنایی کلی با انواع محصولات تولید شده در این شرکت‌ها، در جدول زیر به بررسی محصولات و درصد فروش هر یک از آن‌ها در شرکت‌های ملی صنایع مس ایران (فملی) و مس شهید باهنر (فباهنر) پرداخته‌ایم.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات صورت‌های مالی منتهی به سال ۹۷ می‌باشد. 

بررسی حاشیه سود صنعت مس در بورس

فملی و فباهنر در سال‌های گذشته همواره در میان سودآورترین شرکت‌های بورسی بوده‌اند. روند سودآوری EPS این شرکت‌ها در سال‌های گذشته تاییدی بر این ادعا است. هر چند که در بازه‌های مختلف زمانی و به دلیل نوسانات نرخ ارز و قیمت‌های جهانی میزان سودآوری این شرکت‌ها نیز تغییر کرده است، اما میانگین حاشیه سود ۲۸.۴% در ۵ سال گذشته برای فملی نشان از عملکرد مناسب این شرکت دارد. این عدد برای فباهنر در حدود ۷% است.

میزان فروش داخلی و صادراتی صنعت مس 

در چند سال گذشته و پس از شرایط سخت تحریم کشور و کاهش درآمدهای نفتی، صنعت فلزات اساسی نقش بسزایی در صادرات و تأمین نیازهای ارزی کشور داشته‌ است. صنعت مس نیز به عنوان بزرگترین بخش صادرات معدنی کشور پس از صنایع فولاد، با افزایش قابل توجه روند تولید و صادرات محصولات فلزی، علاوه بر کمک به چرخه اقتصادی کشور و جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش پول ملی، باعث سودآوری قابل توجه سهامداران این گروه شده است.

پیش‌تر در قسمت‌های مختلف اشاره کردیم که یکی از مهمترین مباحث در تحلیل بنیادی شرکت‌ها میزان فروش داخلی و فروش صادراتی آن‌هاست. در این گروه نیز اگر چه عمده محصولات تولید شده صرف نیازهای داخلی می‌شود، اما شرکت ملی صنایع مس با حدود ۲۲% فروش صادراتی، بخش قابل توجهی از محصولات خود را به سایر کشورها صادر می‌کند.

توجه کنید که اطلاعات مربوط به جدول زیر تنها مربوط به میزان فروش داخلی و صادراتی در سال ۹۷ است.

تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی : سرب و روی

سرب و روی به عنوان دو عنصر و دو فلز اساسی و مهم در صنایع مختلفی کاربرد دارند. این دو فلز پرکاربرد به دلیل شباهت‌های شیمیایی و فیزیکی، معمولا  کنار یکدیگر و داخل یک ساختار معدنی قرار می‌گیرند. فلز روی چهارمین فلز پر مصرف در دنیاست. صنایعی نظیر ورق‌های گالوانیره، تولید لوله، آلیاژهایی نظیر برنج، صنایع کشتیرانی، اتومبیل، پزشکی (قرص زینک)، باتری و … از موارد مهم مصرف فلز روی هستند. سرب نیز به عنوان یک فلز استراتژیک در صنایع نظامی، نیروگاه‌های اتمی، و همچنین صنایع باتری‌سازی، افزودنی سوخت‌های فسیلی، صنایع شیمیایی و … کاربرد فراوانی دارد.

جالب است بدانید که از نظر ذخایر و معادن و همچنین تولید سرب و روی نیز کشور ما در بین ۲۰ کشور برتر جهان قرار گرفته است. معادن متعدد و غنی سرب و روی ایران، باعث خودکفایی در تولید این فلزات و حتی ایجاد فرصت صادرات به کشورهای مختلف شده است.

این تصویر تعداد زیادی از شمش‌های روی خالص را نشان می‌دهد که به چینش جالبی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. شمش روی به لحاظ رنگ شباهت بسیار زیادی به نقره و یا حتی استیل دارد. احتمالا شما هم پوششی از فلز روی را بر روی ورق‌های گالوانیزه دیده‌اید.

بررسی تابلوی معاملات و تحلیل بنیادی صنعت سرب و روی

در کشور ما به دلیل وجود منابع و معادن غنی، شرکت‌های زیادی در حوزه تولید سرب و روی فعالیت می‌کنند. از این بین ۷ شرکت معتبر و بزرگ در بورس و فرابورس پذیرفته شده‌اند و معاملات سهام آن‌ها در این بازارها انجام می‌شود. عدم حضور هیچ یک از شرکت‌های این صنعت در بازار پایه، گواهی بر اعتبار و عملکرد مناسب این صنعت به لحاظ تولید، فروش و سودآوری است. در این بین شرکت کالسیمین با سهم ۴۰ درصدی از بازار صنعت سرب و روی در بورس را شاید بتوان بزرگترین شرکت گروه سرب و روی دانست.

در جدول زیر وضعیت تابلوی معاملات تمامی شرکت‌های فعال در حوزه تولید سرب و روی حاضر در بورس را مشاهده می‌کنید. ستون‌های اول بیانگر نماد و نام شرکت، و سپس تعداد سهام، قیمت پایانی و ارزش بازار این شرکت‌ها می‌باشند. حرف B در برابر تعداد سهام بیانگر میلیارد و حرف M بیانگر میلیون است.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات نمادها در پایان روز معاملاتی چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹ می‌باشد. 

مواد اولیه و روش تولید سرب و روی

همان‌طور که احتمالا می‌دانید، تقریبا ماده اولیه تولید و استخراج تمامی فلزات، سنگ‌ها و مواد معدنی هستند. سرب و روی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و ماده اولیه آن‌ها سنگ‌ها و خاک‌های اکسیدی یا سولفیدی سرشار از این دو عنصر است. کشور ما از نظر تعداد و غنای معادن سرب و روی در وضعیت بسیار خوبی قرار گرفته است. معادن سرب و روی انگوران در استان زنجان، معادن سرب و روی نخلک و مهدی‌آباد در استان یزد و معدن سرب چاه خربزه در استان اصفهان از جمله معادن مهم کشور هستند.

از نظر روش تولید، تولید سرب و روی بر خلاف فلزاتی همچون فولاد و مس با روش استخراج ذوبی انجام نمی‌شود. در حال حاضر استخراج سرب و روی در عمده کشورهای دنیا با استفاده از روش‌های مبتنی بر حلال‌های مایع و موسوم به استخراح حلالی انجام می‌گردد. در این روش ابتدا سنگ معدن به صورت خاکه (کنسانتره سرب یا روی) وارد حلال‌های صنعتی مایع شده و فلز مورد نظر در آن حل می‌شود. پس از جدا کردن مواد اضافی، فلز حل شده با استفاده از روش‌های خاص (الکترولیز) و با خلوص بالا از حلال جدا شده و به صورت فلز خالص رسوب می‌کند.

در تصویر زیر نمایی از مخازن الکترولیز روی در یکی از کارخانجات سرب و روی کشور را مشاهده می‌کنید. همان گونه که مشخص است در این روش با عبور میزان مشخصی از جریان الکتریسیته فلز روی از محلول مورد نظر به صورت خالص جدا می‌شود.

محصولات تولید شده در گروه سرب و روی

در جدول بعدی منظور از کنسانتره، سنگ معدنی است که پس از طی مراحلی درجه خلوص آن بیشتر شده و به عنوان ماده اولیه تولید سرب و روی وارد حلال‌های صنعتی می‌گردد. منظور از کیک روی نیز پسماندهای حاصل از فرایند استخراج حلالی است که خود سرشار از فلزات مهمی چون نقره، نیکل، کبالت و … است.

لذا محصولات تولید شده در کارخانجات سرب و روی می‌تواند به صورت شمش، کنسانتره (به عنوان مواد اولیع برای دیگر شرکت‌ها)، کیک و … باشد. در جدول زیر به بررسی محصولات تولید شده در هر یک از شرکت‌های سرب و روی حاضر در بورس می‌پردازیم.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات صورت‌های مالی منتهی به سال ۹۷ می‌باشد. 

بررسی حاشیه سود صنعت سرب و روی در بورس 

شرکت‌های فعال در صنایع سرب و روی نیز همانند اکثریت گروه فلزات اساسی از سودآوری مناسبی برخوردارند. در این بین میانگین حاشیه سود ۲۰ تا ۳۰ درصدی برای ۵ شرکت کالسیمین، ذوب روی اصفهان، فرآوری مواد معدنی ایران، معدنی کیمیای زنجان گستران و زرین معدن آسیا در ۵ سال اخیر ثبت شده، که عملکرد قابل قبولی است. صنعت روی زنگان با میانگین حاشیه سود ۳/۵ درصدی و ملی سرب و روی ایران با ثبت -۳/۲% این شاخصه عملکرد نسبتا ضعیف‌تری در میان سایر شرکت‌های این گروه دارند. اما در مجموع ۷ شرکت فعال در این گروه نمره قبولی از نظر سودآوری و تولید و فروش کسب می‌کنند.

میزان فروش داخلی و صادراتی

به لحاظ فروش داخلی و صادراتی عمده نمادهای گروه سرب و روی فعالیت قابل قبولی در زمینه صادرات داشته و مقدار قابل توجهی از محصولات خود را صادر می‌نمایند. لذا توجه به نرخ فروش محصولات صادراتی و همچنین تأثیر نوسانات نرخ ارز بر روی این گروه ضروری است. فاسمین و فرآور به ترتیب با حدود ۴۰ و ۵۱ درصد فروش صادراتی، بهترین عملکرد را در این زمینه (در سال ۹۷) ثبت کرده‌اند.

توجه کنید که اطلاعات مربوط به جدول زیر تنها مربوط به میزان فروش داخلی  و صادراتی در سال ۹۷ است.

تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی : آلومینیوم

پس از مس و سرب و روی، نوبت به بررسی گروه آلومینیوم و محصولات آلومینیومی است. آلومینیوم پس از فولاد دومین فلز پر مصرف در دنیاست. آلومینیوم به دلیل ویژگی‌های بی‌نظیری همچون مقاومت خوب در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی، وزن کم، استحکام قابل قبول، قابلیت ساخت آلیاژهای کاربردی و … امروزه در اکثریت صنایع کاربرد دارد. صنایع هوافضا، خودروسازی، مواد غذایی، مصالح ساختمانی و … تنها تعدادی از این موارد است.

در حال حاضر (بر اساس آخرید آمار سال ۲۰۱۷) کشور چین با تولید حدود ۳۳ میلیون تن آلومینیوم در سال، بیشترین میزان تولید و مصرف آلومینیوم جهان را به خود اختصاص داده است. هند و روسیه با ۳/۷ میلیون تن با اختلاف زیاد در رده‌های بعدی قرار دارند. جمهوری اسلامی ایران نیز با تولید حدود ۴۰۰ هزار تن آلومینیوم در سال، در رتبه ۲۱ این رده‌بندی قرار گرفته است. هرچند که برنامه‌هایی برای افزایش ظرفیت تولید کشور و رسیدن به مرز ۱ میلیون تن در سال در نظر گفته شده است.

بررسی تابلوی معاملات و تحلیل بنیادی صنعت آلومینیوم

در حال حاضر معاملات ۴ شرکت آلومینیوم ایران (فایرا)، نورد آلومنیوم (فنوال)، آلومتک (فالوم) و فمراد (آلومراد) از صنعت تولید آلومینیوم و محصولات آلومینیومی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران انجام می‌شود. از این میان ۳ شرکت در بورس و یک شرکت نیز در بازار پایه فرابورس پذیرفته شده‌اند. فایرا با حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان ارزش بازار، به تنهایی حدود ۸۰% از بازار این گروه را به خود اختصاص داده و ۳ شرکت دیگر مجموعا حدود ۲۰% از بازار را را در اختیار دارند.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات نمادها در پایان روز معاملاتی چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹ می‌باشد. 

مواد اولیه و روش تولید آلومینیوم

فرآیند استخراج آلومینیوم نسبت به سایر فلزات کمی پیچیده‌تر است. آلومینیوم در طبیعت به مقدار زیادی در سنگ‌های معدنی با نام بوکسیت یافت می‌شود. پس از فراوری بوکسیت و افزایش خلوص آن، ماده‌ای به نام آلومینا تولید می‌گردد. سپس آلومینا در کوره‌های مستطیلی شکلی به نام سلول الکترولیز و در دمای بالا قرار گرفته و به همراه افزودنی‌های خاصی، فرآیند ذوب و پالایش به صورت همزمان انجام می‌شود. محصول نهایی این مرحله شمش خالص آلومینیوم است.

تولید آلومینیوم به روش مذکور بسیار پر هزینه بوده و مقدار زیادی انرژی مصرف می‌کند. لذا در سال‌های اخیر کشورهای توسعه‌یافته بیشتر به سمت استفاده از منابع ثانویه یعنی مواد بازیافتی و قراضه‌های آلومینیوم تمایل پیدا کرده‌اند. انرژی و هزینه مصرف شده برای تولید آلومینیوم از این روش حدود ۲۰ برابر کمتر از روش قبلی است.

شمش آلومینیوم پس از انجماد می‌تواند توسط فرایندهای مکانیکی و شکل‌دهی به محصولات دیگری نظیر ورق، کویل، تسمه، راد، بیلت، کابل و آلیاژهای آلومینیوم تبدیل شود.

در جدول ریز محصولات تولید شده در شرکت‌های مختلف صنعت آلومینیوم بورس ایران را مشاهده می‌کنید. لازم به ذکر است که درصدهای نمایش داده شده مربوط به وزن فروش هر یک از محصولات نسبت به کل درآمدهای عملیاتی شرکت است.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات صورت‌های مالی منتهی به سال ۹۷ می‌باشد. 

بررسی حاشیه سود صنعت آلومینیوم در بورس

شاید بتوان گفت که صنعت آلومینیوم نسبت به سایر صنایع گروه فلزات اساسی از وضعیت بنیادی و سودآوری چندان جالبی برخوردار نیست! اگر چه در سال‌های اخیر عملکرد شرکت‌های این صنعت نسبت به گذشته بهتر شده و دو شرکت فایرا و فنوال عملکرد نسبتا مناسبی از این جهت داشته‌اند! لذا لازم است که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازار روند پر نوسان و بعضا منفی سودآوری و حاشیه سود شرکت‌های این صنعت را به صورت ویژه بررسی نمایند.

میزان فروش داخلی و صادراتی

عمده تولیدات این ۴ شرکت در داخل کشور به فروش رسیده و مصرف می‌شود. دو شرکت آلومتک و فمراد هیچ گونه فروش صادراتی را در سال ۹۷ ثبت نکرده‌اند. فایرا و فنوال نیز تنها بخش کوچکی از محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر نموده‌اند تا نیاز بازار داخل به صورت کامل پوشش داده شود. اگر چه پیش‌بینی می‌شود که با افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم در کشور طی سال‌های آتی، میزان صادرات این شرکت‌ها نیز افزایش یابد.

توجه کنید که اطلاعات مربوط به جدول زیر تنها مربوط به میزان فروش داخلی و صادراتی در سال ۹۷ است.

تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی : سایر شرکت‌ها

به جز ۲ شرکت صنعت مس، ۷ شرکت از صنعت سرب و روی و ۴ شرکت از صنعت آلومینیوم که تا این جا معرفی شدند، ۲ شرکت دیگر یعنی فروسیلیس ایران (فروس) و فولاد افزا سپاهان (فافزا) نیز در گروه فلزات اساسی و محصولات غیرآهنی بورس اوراق بهادار قرار گرفته‌اند. فروس در حال حاضر و در اواخر اردیبهشت ۹۹ ارزشی بازاری در حدود ۲۵۶۰ میلیارد تومان و فافزا ارزش بازاری حدود ۳۹۲ میلیارد تومانی دارند.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات نمادها در پایان روز معاملاتی چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۹۹ می‌باشد. 

اگر چه این دو شرکت به صورت مستقیم تولید کننده فلزات اساسی (مثل فولاد، مس، آلومینیوم، سرب و روی و …) نیستند، اما محصولات تولیدی آن‌ها که عمدتا از خانواده فروسیلیسیم و آهک است، به عنوان مواد اولیه در تولید فولاد کاربرد دارد. از این جهت این دو شرکت نیز در گروه فلزات اساسی قرار گرفته‌اند.

در جدول زیر می‌توانید نوع محصولات تولیدی و درصد وزنی فروش این محصولات را برای هر یک از این دو شرکت مشاهده کنید.

توجه کنید که جدول زیر تنها مربوط به اطلاعات صورت‌های مالی منتهی به سال ۹۷ می‌باشد. 

جالب است که نمادهای فروس و فافزا به عنوان بخشی از زنجیره تولید فولاد در کشور از جمله نمادهای سودآور و با وضعیت مطلوب بنیادی در بورس هستند. حاشیه سود میانگین ۱۵ تا ۲۰ درصدی دو شرکت در ۵ سال گذشته گواهی بر این ادعاست.

در جدول بعدی نیز می‌توانید میزان فروش داخلی و صادراتی هر یک از این دو شرکت در سال ۹۷ را مشاهده کنید. همان‌طور که مشخص است در سال ۹۷ فافزا هیچ گونه فروش صادراتی نداشته و فروس نیز حدود ۲۰ درصد از درآمد خود را از محل صادرات به دست آورده است.

توجه کنید که اطلاعات مربوط به جدول زیر تنها مربوط به میزان فروش داخلی و صادراتی در سال ۹۷ است.

عوامل موثر بر قیمت سهام گروه فلزات غیرآهنی

در مقاله “تحلیل بنیادی گروه فولادسازی (فلزات اساسی – بخش اول) ” در مورد عوامل کلی سیاسی و اقتصادی تأثیر گذار بر قیمت سهام شرکت‌های فولادسازی صحبت کردیم. پیش از آن و در مقاله “معرفی عوامل کلان موثر در تحلیل بنیادی” نیز در مورد عوامل کلی سیاسی و اقتصادی تأثیر گذار بر بازار سهام و صنایع مختلف هم مطالبی ارائه شده بود. توصیه می‌کنیم که اگر این دو مقاله را تا کنون نخوانده‌اید، حتما بخش‌ عوامل موثر بر قیمت سهام آن‌ها را با دقت مطالعه کنید.

 اگر چه شباهت‌های بسیاری میان عوامل موثر بنیادی در بین گروه‌ فولادسازی و گروه فلزات غیرآهنی وجود دارد، اما در ادامه این مقاله قصد داریم به طور خاص‌ و البته اجمالی به بررسی عوامل بنیادی تأثیرگذار بر تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی (زیر مجموعه فلزات اساسی) بپردازیم…

نحوه قیمت‌گذاری محصولات

یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار بر سودآوری شرکت‌های گروه فلزات غیرآهنی نحوه قیمت‌گذاری محصولات آن‌هاست. مرجع قیمت گذاری محصولات بسته به بازار فروش می‌تواند متفاوت باشد. در بازارهای صادراتی نرخ محصولات بر اساس قیمت‌های جهانی (بورس فلزات لندن London Metal Exchange (LME)) محاسبه می‌شود. اما در بازارهای داخلی نرخ فروش محصولات معمولا در بورس کالا و بر اساس قیمت دلار نیمایی محاسبه شده و در میان خریداران رقابت می‌گردد. در موارد محدودی نیز نرخ‌های فروش بر اساس مصوبه هیئت مدیره شرکت تعیین می‌شوند. لذا بسته به بازارهای هدف هر شرکت، سرمایه‌گذاران می‌بایست به نحوه قیمت‌گذاری محصولات آن‌ها توجه ویژه‌ای داشته باشند.

قیمت‌ جهانی فلزات اساسی

همان‌طور که گفته شد یکی از مهمترین عوامل سودآوری شرکت‌های حاضر در گروه فلزات اساسی نرخ فروش آن‌هاست. نرخ فروش بازارهای صادراتی همواره با توجه به قیمت‌های جهانی به دست می‌آید. بسیاری از نرخ‌های جهانی برای کالاهای اساسی و به ویژه فلزات را می‌توان در سایت بورس فلزات لندن و همچنین نشریه معروف Plats و سایر مراجع معتبر دنبال کرد. با افزایش تقاضای جهانی برای محصولات فلزی، قیمت جهانی این فلزات نیز افزایش یافته و  این موضوع باعث رشد سودآوری و نهایتا قیمت سهام شرکت‌های گروه فلزات غیرآهنی می‌شود. لذا لازم است که سرمایه‌گذاران نگاه ویژه‌ای به قیمت جهانی هر یک از فلزات مس، آلومینیوم، سرب، روی و دورنمای آن‌ها داشته باشند.

سرمایه‌گذاران بازار سهام معمولا به دلیل سخت بودن تحلیل بنیادی در بازارهای جهانی، از تحلیل تکنیکال برای تحلیل قیمت‌های جهانی فلزات و پیش‌بینی روند آینده آن‌ها استفاده می‌کنند. هر چند تحلیل بنیادی در بازارهای جهانی نیز کاربرد بسیاری دارد.

توجه به آمار فروش و نرخ‌های بورس کالا

مرجع قیمت‌گذاری داخلی در بخش فروش عمده محصولات فلزی بورس کالاست. در سرتاسر جهان قیمت‌گذاری کالاهای اساسی در بورس‌های کالا انجام می‌شود. بورس فلزات لندن نیز یکی از معروف‌ترین بورس‌های کالا در دنیاست (که البته برای به دست آوردن نرخ‌های صادراتی از آن استفاده می‌کنیم.). در کشور ما نیز از سال ۱۳۸۶ بورس کالای ایران با هدف قیمت‌گذاری کالاهای اساسی در بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی و … راه‌اندازی شده و رفته رفته گسترش یافت. یکی از محصولات اصلی مورد معامله در بورس کالای ایران محصولات مختلف فلزی از جمله کاتد مس، شمش آلومینیوم، شمش روی و … است. معاملات این محصولات در بورس کالا معمولا در تناژهای بالا و به صورت عمده‌‌فروشی کلان صورت می‌گیرد.

نحوه دسترسی، تأمین و نرخ مواد اولیه

مورد مهم و موثر دیگر در تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی بحث نحوه دسترسی به مواد اولیه است. معمولا بخش قابل توجهی از بهای تمام شده محصولات این گروه را بهای مواد اولیه آن‌ها تشکیل می‌دهد. هر چند که بعضی از شرکت‌های معرفی شده خود مالک معادن هستند و مشکلی در تأمین مواد اولیه ندارند، اما لازم است که این موضوع به صورت تک به تک در مورد هر یک از شرکت‌ها بررسی شود.

مورد بعدی بحث عیار مواد معدنی است. در سالیان گذشته و با بهره‌برداری‌های صورت گرفته‌ از معادن، عیار بسیاری از معادن کشور روند کاهشی به خود گرفته و پس از مدتی نیاز به تغییر تکنولوژی‌های استخراج و یا تغییر معادن مطرح خواهد شد. هر چند که به نظر نمی‌رسد شرکت‌های فعال در این حوزه به دلیل وجود معادن و منابع متعدد در کشور به لحاظ دسترسی به مواد اولیه مشکل چندانی داشته باشند.

میزان فروش داخلی و صادراتی محصولات

در بخش‌های قبلی این مقاله با جزئیات کامل در مورد میزان فروش داخلی و صادراتی شرکت‌های حاضر در این گروه و همچنین تأثیر آن در تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی پرداختیم. به صورت کلی بخش قابل توجهی از تولیدات گروه مس و سرب و روی به سایر کشورها صادر می‌شود. البته این موضوع در مورد آلومینیوم کم‌رنگ‌تر است. در سال‌های اخیر و با توجه به کاهش درآمدهای نفتی کشور توجه ویژه‌ای به افرایش ظرفیت و صادرات صنعت فلزات شده و طرح‌های ویژه‌ای نیز در دست اجرا است. لذا به طور کلی توجه به میزان فروش داخلی و صادراتی و نکات ذکر شده در مورد نحوه قیمت‌گذاری، بازارهای هدف و … در تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی و شرکت‌های این گروه ضروری است.

نرخ ارز

در سال‌های اخیر افزایش نرخ ارز اثرات مشخص و قابل لمسی بر بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری علی‌الخصوص بازار سرمایه گذاشته است. این افزایش معمولا به صورت جهش یکباره و چند برابری در یک زمان کوتاه و سپس کاهشی اندک و کنترل چند ساله از طریق نهادهای دولتی رخ می‌دهد. به دنبال افزایش نرخ ارز، نرخ فروش محصولات صادراتی افزایش یافته و شرکت‌ها تمایل زیادی برای صادرات محصولات خود خواهند داشت. هم زمان با این اتفاق و کاهش فروش داخلی و بر هم خوردن عرضه و تقاضا، بازارهای داخلی نیز کم و بیش خود را با این افزایش نرخ ارز و تورم ایجاد شده تطبیق می‌دهند.

باید دقت کنیم که در تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی، افزایش یا کاهش نرخ ارز با تغییر در نرخ فروش محصولات مختلف می‌تواند آثار متفاوتی را بر روی شرکت‌های این گروه داشته باشد. لذا اثرات تغییر نرخ ارز باید به صورت جداگانه و در مقاطع مختلف زمانی برای شرکت‌های این گروه لحاظ شود.

برای مثال کاهش ارزش ریال در سال‌های ۹۷ و ۹۸ و افزایش قیمت ارز در این سال‌ها، در ابتدا منجر به افزایش سودآوری شرکت‌های صادرات محور شد. اما پس از مدتی با اصلاح نرخ‌های داخلی دامنه این رشد به شرکت‌های با فروش داخلی و بورس کالا رسیده و تا اوایل سال ۹۹ نیز همچنان ادامه داشته است.

برنامه‌های توسعه شرکت‌های حوزه معادن و فلزات

ایران با داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی مختلف غیر نفتی، ۳۷ میلیارد تن ذخایر کشف شده و ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه تا سال ۲۰۱۱، در میان ۱۵ کشور برتر دنیا به لحاظ معادن قرار گرفته است. طی تحقیقی که در سال ۲۰۱۱ صورت گرفته، میزان تولیدات محصولات معدنی در ایران کمتر از ۱% از تولید ناخالص داخلی کشور بوده که رقم بسیار ناچیزی است.

لذا در سال‌های اخیر و با علم بر پتانسیل‌های موجود، تلاش‌هایی در جهت بهره‌برداری از این معادن (از جمله معادن مس، آلومینیوم و سرب و روی) و افزایش ظرفیت تولید در کشور صورت گرفته است. با وجود کاهش درآمدهای نفتی به دلیل تحریم‌های بی‌سابقه و لزوم توجه دولت به بخش غیر نفتی برای تأمین منابع ارز، بخش صنعت و معدن از پتانسیل‌های بسیاری برخوردار خواهد بود. هر چند که در سال‌های اخیر و به دلیل مشکلات موجود در سیاست خارجی، انتقال تکنولوژی به داخل کشور و همچنین تأمین منابع مالی برنامه‌های توسعه به سختی صورت می‌گیرد.

سیاست‌گذاری دولت در حوزه صنایع فلزی

همان طور که گفته شد در سال‌های گذشته دولت جمهوری اسلامی ایران حساب ویژه‌ای بر روی افزایش تولید و صادرات صنایع معدنی کشور باز کرده است. شواهد نشان می‌دهد که میزان تولید فعلی به راحتی پاسخ‌گوی نیازهای داخلی است. از آن جا که بخش صنایع و معادن به راحتی قابلیت دور زدن تحریم‌ها را دارد، احتمالا در سال‌های آتی و در صورت ادامه تحریم‌های بین‌المللی شاهد توجه ویژه بخش‌های دولتی به تولید محصولات معدنی و فلزی خواهیم بود. به نظر می‌رسد بهبود روابط تجاری و سیاسی با کشورهای توسعه‌یافته، انتقال تکنولوژی روز دنیا به داخل، بازگشت ثبات اقتصادی به کشور، رفع موانع تولید و تسهیل تأمین مالی پروژه‌ها و طرح‌های توسعه باید در اولویت دولت‌های آتی قرار گیرد.

چکیده مطلب:

در کنار صنعت فولاد به عنوان بزرگترین بخش صنایع فلزی، تولید فلزات غیرآهنی نیز به دلیل دسترسی به معادن و منابع غنی در کشور، سوخت ارزان قیمت، نیروی کار بالقوه و… به عنوان یکی از مهمترین صنایع تأثیرگذار در رشد اقتصادی کشور شناخته می‌شود.

در این مقاله پس از یک معرفی اجمالی، به بررسی و تحلیل بنیادی گروه فلزات غیرآهنی در بورس پرداختیم. اما لازم است که سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت خاص، علاوه بر در نظر گرفتن تمامی موارد گفته شده در این مقاله، به شرایط و پارامترهای بنیادی ویژه هر شرکت نیز توجه نمایند. به طور کلی با توجه به ظرفیت‌های موجود در حوزه معادن و همچنین نیاز به گسترش صادرات غیر نفتی در کشور، آینده روشنی برای صنعت فلزات اساسی می‌توان در نظر گرفت. هر چند که نباید از مشکلاتی همچون تأمین مالی مورد نیاز، عدم وجود ثبات اقتصادی، مشکلات ورود تکنولوژی و… نیز چشم‌پوشی کرد.