تسعیر ارز یکی از مسائل مهم اقتصادی و تجاری در تمام دنیاست. در کشورهای مختلف از طریق تسعیر ارز اثر تغییرات نرخ ارز در عملیات مالی و حسابداری شرکتها و واحدهای تجاری بررسی و به صورت استاندارد در صورت‌های مالی آن‌ها منعکس میشود.
در کشور ما به دلیل بالا بودن نسبی نرخ تورم سالیانه و در نتیجه آن کاهش ارزش پول ملی، تقریبا همه واحدهای تجاری از جمله واحدهایی که به واردات یا صادرات می‌پردازند درگیر این مسأله‌اند. از آن جا شرکتهای پذیرفته شده در بورس نیز جزء بزرگترین واحدهای تجاری کشور و به نوعی بخش مهمی از چرخه اقتصاد می‌باشند، توجه به این موضوع برای سرمایه‌گذاران این حوزه و حتی سایر بازارهای موازی الزامی است.
یک واحد تجاری فعالیت‌های خارجی خود را به دو صورت انجام می‌دهد. ممکن است معاملاتی به ارز انجام دهد یا عملیات خارجی داشته باشد. لذا قبل از بیان دقیق‌تر مفهوم تسعیر ارز لازم است که درباره‌ی این مفاهیم توضیحاتی ارائه شود.
تعریف ارز
ارز یا currency نوعی پول پذیرفته شده است که توسط دولت توزیع شده و مبادله کالا و خدمات با آن امکان‌پذیر است. هر کشوری ارز مخصوص به خود را دارد. در بعضی موارد برای مبادلات و معاملات تجاری لازم است از ارز رایج کشور مقابل یا ارزهای معتبر جهانی استفاده کرد. در مقاله “کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟” به طور مفصل در مورد ارز و بازار ارز صحبت کرده‌ایم.
معاملات ارزی
به معاملاتی که در آن‌ها به‌جای ریال از ارز استفاده شود معاملات ارزی می‌گویند. برای مثال خرید یا فروش کالاها یا خدماتی که قرار است بهای آن‌ها به ارز پرداخت یا دریافت شود جزء معاملات ارزی هستند.
عملیات خارجی
به کلیه‌ی عملیات یک واحد تجاری فرعی، وابسته، یا شعبه‌ی دیگر واحد تجاری اصلی یا مشارکت با سایر واحدهای تجاری که در کشوری دیگر مستقر شده باشد را عملیات خارجی گفته میشود. در واقع به فعالیت واحدهای مستقر در خارج از کشور برای یک شرکت داخلی، عملیات خارجی می‌گویند. مثلا اگر یک کارخانه تولیدی دارای شعبه یا واحدی در سایر کشورها باشد، به فعالیت آن واحد یا شعبه در کشور مذکور عملیات خارجی می‌گویند.
واحد پول گزارشگری
واحد پولی که صورت‌های مالی بر اساس آن تنظیم میشود. مثلا در اکثر شرکتهای ایرانی واحد پول گزارشگری ریال است.
نرخ تسعیر
نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر را نرخ تسعیر ارز گویند. اما به دلیل این که تعیین نرخ لحظه‌ای ارز دشواری‌های خاص خود را دارد، معمولا به صورت تقریبی در بازه‌های زمانی مختلف مثل یک هفته یا یک ماه از میانگین نرخ ارز به عنوان نرخ تقریبی استفاده میشود. اما اگر نوسانات نرخ ارز شدید باشد، نمی‌توان به این میانگین اتکا کرد!
نحوه محاسبه تسعیر ارز
اگر عملیات مالی یک شرکت به ریال ثبت شود، باید تمام معاملات ارزی آن به ریال تبدیل شود. این تبدیل واحد پولی را تسعیر ارز می‌گوییم.
در فرهنگ دهخدا تسعیر، نرخ نهادن و قیمت گذاری معنا شده است.
در واقع با تسعیر ارز حسابدار بررسی میکند که نرخ تغییرات ارز چه تاثیری بر عملیات مالی گذاشته و آیا برای شرکت سودآور بوده است یا خیر!
تبدیل واحد پولی را تسعیر ارز می‌گوییم.
یک مثال ساده!
فرض کنید یک شرکت تولیدی ایرانی با شرکتی خارجی وارد معامله میشود. اگر پرداخت مدتی بعد از معامله صورت گیرد، نرخ ارز در زمان انجام معامله و زمان پرداخت تفاوت خواهد داشت.
برای مثال فرض کنید یک شرکت ایرانی کالایی را با قیمت ۱۰۰۰ دلار به یک شرکت خارجی می‌فروشد و در زمان امضای قرارداد نیز نرخ دلار ۴۰۰۰ تومان بوده است. پس معامله به صورت زیر ثبت میشود:
قیمت فروش کالا در قرارداد = قیمت کالا به دلار × نرخ دلار در زمان قرارداد
۴ میلیون تومان = ۴۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار
پس از مدتی و در هنگام پرداخت شرکت خارجی قیمت دلار افزایش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان می‌رسد! در این صورت شرکت ایرانی به ازای هر کالا از محل افزایش نرخ ارز ۸ میلیون تومان دیگر هم سود میکند. در واقع قیمت فروش به‌صورت زیر ثبت میشود:
قیمت دریافتی فروش کالا = قیمت کالا به دلار × نرخ دلار در زمان پرداخت
۱۲ میلیون تومان = ۱۲۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار
در این جا شرکت از محل تسعیر ارز ۸ میلیون تومان سود کرده است.
لذا به سود یا زیانی که حاصل از تغییر نرخ ارز در صورت‌های مالی باشد، سود یا زیان ناشی از تسعیر نرخ ارز می‌گویند.
روش‌های مختلف محاسبه تسعیر ارز
حسابداران معمولا به سه طریق تسعیر ارز را ثبت میکنند.
- در طول یک سال نرخ ارز را ثابت در نظر گرفته و معاملات شرکت را با آن نرخ ثبت میکنند. در انتهای سال مانده‌های ارز حاصل از معاملات را تسعیر کرده و سود و زیان حاصل از تسعیر ارز شرکت را محاسبه میکنند. این روش دقت محاسبات پایینی دارد، چون معمولا در طول یک سال ارز نوسانات زیادی دارد که در این روش درنظر گرفته نمی‌شود.
- تسعیر یا به صورت ماهانه و یا در دوره‌ی مالی مشخص انجام میشود. در این روش در هر ماه یا در هر دوره مالی نرخ ارز بروز رسانی میشود و تسعیر بر اساس نرخ جدید محاسبه میشود.
- نوسانات نرخ ارز به صورت روزانه ثبت شده و عملیات تسعیر روزانه محاسبه میشود. این روش نسبت به دو روش قبل از دقت بیشتری برخوردار است.
چکیده مطلب:
در این مقاله سعی کردیم مفهوم تسعیر ارز و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن را با چند مثال شرح دهیم. فهمیدیم که برای ثبت معاملات ارزی و عملیات خارجی یک واحد تجاری باید صورت‌های مالی به واحد پول گزارشگری (ریال) تسعیر شود و تاثیر تغییرات نرخ ارز بر عملیات مالی آن واحد بررسی شود. امروزه بسیاری از عملیات‌های مالی با نرم‌افزارهای کاربردی راحت‌تر محاسبه می‌شوند اما برای حسابداران یا مدیران مالی شرکتها و یا فعالان بازار سرمایه لازم است که با این مفاهیم پایه‌ای آشنا باشند تا بتوانند هر چه بهتر صورت‌های مالی را تحلیل و بررسی کنند.
۶۷ دیدگاه. شما هم نظر خود را بنویسید:
با سلام وقت بخیر سوالی که ذهن من رو در گیر کرده اینه که ما خرید خارجی داریم که شرحش اینجوری دریافت پیش فاکتور مثلا ۱/۱ پرداخت پول به شرکت مثلا ۲/۲ و ترخیصو دریافت کالا ۵/۵ من باید این تسعیر ارز رو در کدوم تاریخ شناسایی کنم و نکته دوم اینکه این تسعیر ارز در بهای تمام شده کالا تاثیر میذاره یعنی من دلار ۵۰۰۰ تومانی خریدم یک کالا رو بعد که کالا دستم رسیده هر دلار ۱۲۰۰۰ بوده باید ارزش دفتری کالا یا دارایی با کدام نرخ باشه ؟
درود بر شما استاد محترم .
به هیچ عنوان نمی شود، بحث تسعیر،اسعاروسعر بهتر، آسانتر، و قابل فهم تر از توضیحات وفرمایشات شما
برای کسی بیان ویا توضیح داد .
سلام به همه این نرخ تسعیر ارز در بلاد کفر مثل کانادا و آمریکا چقدر است؟
بسیار صریح و جامع تفسیر استاد و پرسش پاسخ دیگر دوستان برای برداشت عمیق تر موضوع بسیار مفید بود در مجموع عالی و سپاسگزار
سلام
در صورتی که بخواهیم ارزش کنونی مثلا ۱ میلیون تومان پول سال ۱۳۹۸ را با استفاده از نرخ ارز به دست بیاوریم باید چکار کنیم ؟ با فرض اینکه سال ۹۸ نرخ ارز ۱۰ هزار تومان بوده و الان ۳۵ هزار تومان. آیا محاسبه به این شکل درست هست که ۳۵۰۰۰ را تقسیم بر ۱۰۰۰۰ بکنیم و ۱ میلیون را تقسیم بر مبلغ به دست آمده یعنی ۳.۵ بکنیم ؟
سلام
با مفروضات شما اگر قیمت دلار را در سال ۹۸ ده‌هزار تومن در نظر بگیریم، ۱میلیون تومان برابر با ۱۰۰ دلار بوده است. کافی است ۱۰۰ دلار را در قیمت روز دلار ضرب کنید و ببیند ارزش آن یک میلیون در این زمان چقدر است. که با فرض مد نظر شما میشه سه‌میلیون و پانصدهزار تومان
درود بر شما
البته فکر کنم پاسخ تون به سوال جناب طالبی درست نیست
شما در واقع اومدین ارزش ۱۰۰ دلار رو در سال ۹۸ و الان مقایسه کردین
یعنی اگر آقای طالبی سال ۹۸ ، ۱ میلیون تومانش رو تبدیل به دلار میکرد ، الان ۳۵۰۰۰۰۰ تومان ارزش دلار هاشون بود
ولی ایشون پرسیدن ارزش کنونی ( ۱ میلیون تومان ) وجه سال ۹۸ ، امسال چقدره؟ نه ارزش معادلش که بشه ۱۰۰ دلار
در این صورت ، ارزش ۱۰۰۰۰۰۰ تومان آقای طالبی در سال ۹۸ با نرخ ارز ۱۰۰۰۰ تومان برابر است با ( ۱۰۰۰۰۰۰ تومان وجه نقد ، تقسیم بر ۱۰۰۰۰ تومان نرخ ارز سال ۹۸ که میشه ۱۰۰ دلار )
و همچنین ، ارزش ۱۰۰۰۰۰۰ تومان آقای طالبی در سال جاری با نرخ ارز ۳۵۰۰۰ تومان برابر است با ( ۱۰۰۰۰۰۰ تومان وجه نقد ، تقسیم بر ۳۵۰۰۰ تومان نرخ ارز سال جاری که میشه ۲۸.۵۷ دلار )
اختلاف ارزش رو هم اینجوری عنوان می کنیم که ، دارایی آقای طالبی که در سال ۹۸ ، ۱۰۰۰۰۰۰ تومان بوده ، به نسبت سال ۹۸ ، به میزان ۷۱.۵ درصد کاهش ارزش داشته و از ۱۰۰ در سال ۹۸ به ۲۸.۵ دلار در سال جاری رسیده ( % ۷۱.۵ – )
به نظر شما اینطور نیست؟
همین طور ِ س
عالی بود فقط وقتی در بخشنامه بانک مرکزی مثلا در اسفند نرخ تسعیر برای گزارشگری مالی سال مالی منتهی به اسفند درج میشود این متوسط آن سال است یا فقط ماهانه اسفند ؟
سلام، وقتی صحبت از گزارش سال مالی هست قاعدتا آمار مربوط به سال هست.
امروز نرخ تسعیر ۲۰تمن اعلام کردند
آیا باعث افزایش قیمت دلار آزاد میشود؟
عاالی بود شیوا و رسا …سپاس فراوان
با سلام، مثالهایی که در اینجا اورده شده برای کالا است. فرض کنید برای اجرای پروژه ای سرمایه وارد کشور میشود. سرمایه گذار ارزی در قبال ارز واریزی به حساب سرمایه پذیر ایرانی چک ریالی بابت تضمین دریافت میکند. شرکت ایرانی سرمایه پذیر بواسطه نوسانات شدید نرخ ارز ورشکسته میشود. چک تضمین وجه ارزی در تاریخ مبادله چک به نرخ تسعیر روز واریز سرمایه گزار صلدر و بوی تسلیم شده است. استرداد وجه سرمایه گزاری با چه نرخی است؟ برای تاریخ ئقبل از توقف تکلیف روشن است ولی برای دوران پس از توقف ایا با همان نرخ تسعیر زمان مبادله چک است؟ تعبیر قانون تجارت ظاهرا چنین است . برای دوران سالهای ۸۲-۹۰ این فرمول و نوسانات ارز جواب میداد ولی با جهش نرخ ارز کارها بلاتکلیف باقی ماند و ورشکستگی ها امری عادی شد.
سلام ممنون از توضیحات کامل و شیوا
فقط یه سوال
سود ناشی از تسعیر رو آیا میشه به عنوان سود در نظر گرفت چون به هر حال بازرگان باید با ارز گرانتر همان کالا رو وارد کنه در واقع ارزش افزوده ای به دست نیامده
خیلی عالی و واضح، ممنون
ممنون ساده و کامل پاسخ دادید
سلام ممنون توضیحات ساده و شیوا بود ممنون
کاش ثبت ها رو به همراه مثال می زدید
بسیار روان و ساده توضیح دادید
سپاس برای توضیح هاتون
ممنون از شما . بسیار روان و کامل
خیلی سایت خوبی دارین ❤️❤️❤️
بالاخره فهمیدم?
ممنون
تشکر از جناب عرفانیان و همکاران شما
بسیار شیوا شرح دادید .
لطفا اینگونه مطالب را بطور مستمر و بهمین رسایی بیان فرمایید . آرزوی موفییت
ممنون مطالب با مثالها مفهومی بود
عالی بود.به زبان ساده
سپاس
در ابتدا از تو ضیحات ساده و روان سپاسگزارم و عرض میکنم
نرخ تسعیر ارز به ۱۵۹۰۰ تغییر یافت
بسیار عالی و با مثالهای واضح و روشن بیان کردید سپاس فراوان مثالهای ساده و بسیار مفهومی بود تشکرفراوان
خیلی عالی بود واقعا جای تشکر داره
سلام خیلی ممنونم
عالی بود
اگه میشه باز هم درمورد تسعیر نرخ ارز
مطالبی هست عنوان کنید
ممنون میشم
سلام
من ۲ تا مقاله دیگه هم خونده بوده وخیلی پیچیده و عمیق توضیح داده بود که کامل متوجه نشدم ولی با یک بار خوندن مقاله شما هر کسی به راحتی متوجه مطالب میشه بهتر ار اون هم مثالهایی که مطرح کردید که به راحتی فهم مطلب کمک میکنه
خیلی خوب توضیح دادید ممنونم
سلام و سپاس از توضیحات شما به زبان ساده
درود و ادب.مطلبی که فرستادم در شبکه های مجازی دست به دست میشه.آیا واقعیته؟
دولت ومجلس اسلامی این روزها چراغ خاموش یک کلاه جدیدی سرمردم گذاشتن تقریبا هیچکس هم متوجه نشد . میدونید که در اثر تحریمها که کاغذ پاره ای بیش نیست فروش وصادرات نفت در یک سال گذشته از دوملیون وسیصد هزار بشکه به حدود پانصد هزار بشکه رسیده .در این مدت با بازی دادن مردم در بورس و مسکن ملی و امثالهم جبران قسمتی از این کم شدن درامد را نمودند .اما حالا که دیگر مردم متوجه این کلک دولت شده اند و تمایلی به سرمایه گداری در بورس و سایر بازارهای دروغی رو ندارند. در بودجه ۱۴۰۰ نرخ تسعیر ارز رو از ۴۲۰۰ تومن به ۱۷۵۰۰تومن افزایش دادند . یعنی کم شدن فروش نفت تا سطح یک چهارم گذشته را با چهار برابر کردن نرخ تسعیر ارز جبران کردند .میدانید به چه معنی است ؟ یعنی هر یک دلاری که از صادرات محصولات نفتی وپتروشیمی بدست دولت میرسید تبدیل ۴۲۰۰ تومن میشد . درسال اینده تبدیل به ۱۷۵۰۰ تومن میشه . باز میدونید یعنی چی ؟ یعنی کالاهایی که با قیمت ۴۲۰۰ تومن وارد میشد از سال آینده با قیمت ۱۷۵۰۰ تومن وارد میشه . باز میدونید یعنی چی ؟یعنی تورم ۴۱ درصدی به بالای ۱۶۰ درصد خواهد رسید . یعنی من وشما سال اینده قدرت خریدمون ۴۰۰ درصد کاهش پیدا میکنه . یعنی سال دیگه ما مردم ۴ برابر فقیرتر میشیم . و افزایش حقوقهایی که میگن ۲۵ درصد افزایش پیدا میکنه در برابر گرانی ۴۰۰ درصدی یعنی ۳۷۵ درصد دولت از جیب ملت دزدیده و برده
دوست عزیز. کمیسیون تلفیق مجلس، نرخ تسعیر را از ۴۲۰۰ به ۱۷۵۰۰ رسوند که اتفاقا تصمیم کاملا درستی بود. ارز ۴۲۰۰ در واقع توزیع رانت بود و فقط دلالها سود میکردند. روحانی خیلی بهش فشار اومده که چنینی نرخی برای تسعیر در کمیسیون تلفیق تصویب شده. حالا کالاها با قیمت ۱۷۵۰۰ وارد میشه، ولی در عوض، ما به التفاوت ارز ۴۲۰۰ و ارز ۱۷۵۰۰ را به عنوان یارانه، به خود مردم میدند.
ارز ۴۲۰۰ که معروف است به دلار جهانگیری، فروردین ۹۷ در دولت به تصویب رسید. یکی از اشتباه ترین تصمیمات دولت، تصویب ارز ۴۲۰۰ بود که فقط و فقط دلالها پولدار شدند، ولی مردم سر سفرشون سودی ازش نبردند.
اون چیزی که باعث تورم و گرانی های کمرشکن میشه، در واقع کسری بودجه هست که وقتی دولت با کمبود درآمد مواجه میشه، متوسل به استقراض از بانک مرکزی میشه. بانک مرکزی هم نقدینگی خلق میکنه و به دست دولت میده. خلق نقدینگی باعث کاهش ارزش ریال و کاهش قدرت خرید و در واقع همون گرونی میشه. پس این دو مفهوم را قاطی نکنید.
سلام…. دوست عزیز…. هرچند که دیر شده برای پاسخگویی…. ولی این چیزی که شمامیفرمابید…. اصلا امکان پذیر نیست…. دولت چراغ خاموش یارانه چندین قلم کالا رو حذف کرد…. بعد توقع دارید…. مابه التفاوت ۴۲۰۰تا ۱۷۵۰۰رو یارانه بدن به ملت؟؟؟؟؟؟
یارانت رو گرفتی شما ؟ ما که چیزی ندیدم از این مابه التفاوت. هه
دوست عزیز امروز ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ است،نمیدونم این پیام رو میخونی یا نه، برای افراد جدید مینویسم که یارانه آزاد شد و ما مردم عادی فقیرتر از همیشه شدیم. میخوام ببینم هنوز همون نطر رو داری؟ دولت مابهتفاوت ۴۲۰۰ تا ۱۷۵۰۰ یا هرچقد اعلام کرد بهت پرداخت کرد؟ خوشبحالت پس، به ما ۳۰۰ تومن دادن و ماهیانه چندین برابر دزدیدن. فقط پول شیر خشک و پوشک بچه من دوبرابر شد، الباقی بماند
ممنون کامل بود
سلام، مطالب شما مثمر ثمر واقع شد، سپاسگزارم.
عالی بود ممنون
خیلی عالی و به زبان ساده توضیح داده بودید، احسنت بر شما.
سلام و روز بخیر
خیلی ساده و جامع
ممنون از تلاشتون
عالی . ممنون
سلام وقت بخیر بسیار عالی ساده و قابل استفاده است متشکرم از توجهتون
سلام
ممنون
بسیار عالی
مچکر که وقت گذاشتید کامل متوجه شدم
سلام و سپاس جناب ادیب نیا.
ممنون .خیلی خلاصه مختصر و مفید و قابل فهم
درود…حالاکه بانک مرکزی نرخ تسعیر رو بسیار پایین درنظرگرفته…به ضرر بانکهایی مثل ملت و تجارت و اقتصاد نوین نیست؟اصلا اینا مگه ارز رو میفروشن که سود اعلام میکنن؟
سلام خیلی ساده و کاربردی توضیح داده شده. ممنونم از زبان روان و سلیس. این واقعا یک هنر است.
از هر نظر خوب و مفید بود. مگر وقتی که می‌رسیم به «نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر»؛ مفهوم واژه «نرخ» برای یک ناآشنا مبهم است. با سپاس مجدد
خیلی مفید بود
عالی بود ممنون از توضیح شفاف شما.
خوب بود با تشکر
بسیارشیوا و ساده و قابل فهم
عالی
اگر یک شرکت تولیدی از محل تجارت خارجی از مشتری بجای ارز ریال دریافت کند ،برگ سبز صادراتی دریافت میکنه و در نتیجه تعهد ارزی دارد
در اینصورت چه کاری انجام بدن بهتره؟
خیلی عالی.
مرسی از بیان ساده و گویاتون
با سلام ممنون از بیان ساده شما. برداشت من این هست که این فاکتور در حسابداری و صورت سود و زیان تاثیر گذار هست پس مثلا وقتی الان که شرکت پالایشگاهی از تغییر نرخ تسعیر صحبت میکنند حتما روی سود سالانه تاثیر گذار هست. سوتلی که داشتم این بود ظاهرا نرخ تسعیر پالایشگاها سالانه تعیین میشه اما مگر ارز حاصل از صادرات الان در سامانه نیما داد و ستد نمیشه؟ پس نرخ تسعیر چه تاثیر واقعی روی سود و زیان شرکت داره؟
سلام عزیزم
همیشه افراد آینده سهام رو میخرند پس اگر اتفاقی در حال حاضر رخ بده و تاثیرش در آینده باشه اصطلاحا بازار اون اتفاق رو پیش‌خور میکنه.
مضاف بر اینکه قیمت های نیمایی هم همواره در حال تغییر هست.
عالی با زبان ساده و شیوا
عالی بود
خیلی عالی بود
سلام، عالی، ساده ، روان، با مثال ها قابل فهم و درک. امتیاز داده شده اشتباه وارد شد و نتونستم اصلاح کنم
اشتباه از من بود. ببخشید. شما تمام امتیازات را از نظر من گرفته ای. عسکری
عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما. ممنون از مطلب بسیار مفیدتون.
فقط یه سوال برای من پیش اومد…
اگر نرخ برگشت پیرکارنسی به کارنسی پایه یا همون گزارشگری رو با تسعیر ارز برای شرکتهای اینترنشنال مشخص میکنن، پس نقش سامانه نیما برای شرکتها چیه؟ ممنون میشم پاسخ بدید.
با تشکر از تمامی زحماتتون